Antibioticaresistentie stabiel, maar alertheid blijft noodzakelijk

Het aantal bacteriën dat resistent is tegen antibiotica bij mensen is in Nederland het afgelopen jaar stabiel gebleven. Er worden echter incidenteel wel uitbraken van resistente bacteriën in zorginstellingen gemeld. Ook in de toekomst zal dit vaker voorkomen. Vooral kwetsbare mensen kunnen hier ziek van worden.

Resistentie
Wereldwijd neemt het aantal resistente bacteriën toe. Als steeds meer bacteriën resistent worden tegen antibiotica, worden de behandelmogelijkheden van infecties op den duur beperkt. Het wordt dan bijvoorbeeld moeilijker om een ‘gewone’ blaasontsteking te behandelen.
In Nederland is het aantal resistente bacteriën bij mensen stabiel gebleven, maar het is wel noodzakelijk alert te blijven. In zorginstellingen worden incidenteel uitbraken gerapporteerd  van resistente bacteriën. Deze bacteriën kunnen zich verder verspreiden naar andere instellingen of onder de bevolking.

Gebruik van antibiotica
Hoe meer antibiotica worden gebruikt, hoe groter de kans dat bacteriën resistent worden. In 2016 hebben huisartsen ongeveer 2 procent minder antibioticakuren voorgeschreven dan in 2015. In Nederlandse ziekenhuizen is het totale gebruik in 2015 stabiel gebleven (cijfers van 2016 zijn nog niet beschikbaar). Dit in tegenstelling tot een stijging van antibioticagebruik in 2014.

Dieren
Het gebruik van antibiotica voor dieren is in 2016 verder gedaald. De mate waarin resistente bacteriën bij dieren voorkomen blijkt ook verder te zijn afgenomen. Dit laat zien dat de in 2011 ingezette maatregelen in de veehouderij goed zijn geweest, maar blijvend aandacht moeten hebben om de bereikte resultaten vast te houden.

Maatregelen
Om resistentie tegen te gaan is het van belang per patiënt en per infectie te bepalen of er antibiotica moet worden voorgeschreven en zo ja welke. Ten tweede is het belangrijk dat snel duidelijk wordt wanneer er sprake is van resistente bacteriën. Ten derde is het van belang dat zorgverleners zorgvuldig de bestaande (hygiëne)maatregelen naleven, zoals handen wassen. Zo wordt voorkomen dat resistente bacteriën zich verspreiden. Door op deze manieren te handelen is bijvoorbeeld het aantal MRSA-bacteriën in ziekenhuizen de afgelopen jaren laag gebleven. Deze ‘ziekenhuisbacterie’ wordt overgedragen via direct huidcontact, vooral via handen, en is ongevoelig voor veel soorten antibiotica.

Nethmap/MARAN-rapport
De jaarlijkse rapportage NethMap/MARAN bevat gegevens over het antibioticagebruik en resistentie, zowel voor mensen als voor dieren. Het rapport is samengesteld door Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM , Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB), Wageningen Bioveterinary Research, de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) en de Stichting Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa).