Educatieplatform voor farmacotherapie en FTO
Openbare apotheken verstrekten in 2017 in totaal 5,3 miljoen keer een pijnstiller van het NSAID-type. Dat is één miljoen minder dan in 2007. Het aantal gebruikers daalde sindsdien met 400.000 naar 2,6 miljoen. Van de NSAID’s wordt diclofenac nog altijd het meest gebruikt. Dat meldt de SFK deze week in het Pharmaceutisch Weekblad.
NSAID is de veelgebruikte afkorting voor de groep geneesmiddelen die in het Engels wordt aangeduid met de term non-steroidal anti-inflammatory drugs. Ze worden toegepast voor hun ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen. Hun werking berust op de remming van prostaglandines, die de ontstekingsverschijnselen veroorzaken. Prostaglandines komen vrij bij inwendige beschadigingen. Omdat prostaglandines ook maagwandbeschermde eigenschappen hebben, moeten risicopatiënten die NSAID’s gebruiken ter bescherming ook maagzuurremmers gebruiken.
De meest toegepaste NSAID’s zijn diclofenac, naproxen en ibuprofen met respectievelijk 1,1 miljoen, 750.000 en 650.000 gebruikers in 2017. Na deze klassieke NSAID’s volgen etoricoxib en celecoxib met veel minder gebruikers, namelijk 120.000 en 70.000. Deze twee behoren tot de COX-2-remmers, waarvan het gebruik niet de voorkeur geniet vanwege een hoger risico op cardiovasculaire complicaties. Het voordeel van deze middelen is wel dat ze minder risico op maagbeschadiging met zich meebrengen.
Het merendeel, zo’n 65%, van de gebruikers van NSAID’s ontvangt maar één verstrekking per jaar met gemiddeld 15 standaarddagdoseringen (DDD). 17% van de gebruikers krijgt twee verstrekkingen per jaar en in totaal gemiddeld 40 DDD’s. 7% ontving drie verstrekkingen en gemiddeld 85 DDD’s per jaar. Daarmee kan bijna 90% van de gebruikers van NSAID’s als incidentele gebruiker worden beschouwd en ruim 10% als chronische gebruikers met gemiddeld minimaal 180 DDD’s.
Diclofenac meest gebruikt
Hoewel het aantal dalende is, kent diclofenac al jaren de meeste gebruikers binnen de NSAID’s. Waren er in 2007 nog 1,4 miljoen gebruikers, in 2017 komt dat aantal uit op ruim 1,1 miljoen. Het aantal gebruikers van naproxen is in diezelfde periode met bijna net zoveel (280.000) toegenomen. Mogelijk heeft dat te maken met een voorkeur voor naproxen boven diclofenac, vanwege aan het licht gekomen cardiovasculaire bijwerkingen bij hoge doseringen diclofenac. Ook het aantal gebruikers van ibuprofen daalde in die tien jaar (-280.000).
In totaal ligt het aantal gebruikers van NSAID’s in 2017, na een piek in 2011, ongeveer 400.000 lager dan in 2007.
Oxycodon
In de afgelopen jaren is het aantal gebruikers van de opioïde pijnstiller oxycodon sterk gestegen, een verdubbeling in drie jaar. De SFK heeft dit in september jongstleden gepubliceerd. Aan de SFK wordt regelmatig de vraag gesteld of er een relatie is tussen de toename van het aantal gebruikers van oxycodon en de daling van die van de NSAID’s. Een rechtstreeks verband blijkt niet uit de cijfers, omdat de grootste daling van het aantal gebruikers van NSAID’s plaatsvond in de jaren dat het aantal gebruikers van oxycodon niet zo sterk toenam.