Antidepressiva bij een op de drie patiënten langdurig voorgeschreven

Antidepressiva zijn veel in het nieuws … en niet altijd even positief. Vaak wordt het beeld geschetst dat ze te snel worden voorgeschreven en dat ze verslavend zijn. Het aantal Nederlanders dat een antidepressivum gebruikt, is inderdaad hoog: zo’n één miljoen in 2017. Maar gebruiken al deze mensen het antidepressivum ook langdurig? Eerder onderzoek van het Nivel (2018) wees uit dat deze gevolgtrekking een verkeerde is.

Het Nivel-onderzoek geeft aan dat antidepressiva ook bij andere klachten dan depressiviteit worden voorgeschreven. Daarnaast blijken patiënten de antidepressiva lang niet altijd langdurig te gebruiken.

Antidepressiva ook voorgeschreven bij somatische klachten
We vonden dat 7% van de patiënten in 2011 een antidepressivum kreeg voorgeschreven. Moderne antidepressiva (SSRI’s) werden in ongeveer de helft van de gevallen voorgeschreven bij depressie, en in een kwart van de gevallen bij angst. Oudere antidepressiva (TCA’s) werden juist met name voorgeschreven bij somatische problemen, zoals (hoofd)pijn.

Langdurig gebruik antidepressiva bij een derde van de patiënten
Van de patiënten die in 2011 antidepressiva kregen voorgeschreven, gebruikte ongeveer 65% deze een jaar later nog. Het percentage patiënten dat vijf jaar later nog altijd antidepressiva gebruikte, was lager: bij SSRI-gebruikers was dit 38% en bij TCA’s-gebruikers 35%. Het hebben van een depressie was wel een belangrijke voorspeller voor het langer doorslikken van een antidepressivum.

Grote variatie tussen praktijken onwenselijk
Tussen huisartsenpraktijken onderling was een grote variatie in langdurig voorschrijven. Er is nog veel onduidelijkheid hoe een patiënt het gebruik van een antidepressivum het best kan afbouwen. Onder leiding van het Amsterdam UMC en met medewerking van het Nivel wordt hier momenteel uitgebreid onderzoek naar gedaan (https://opera-project.nl/).

Al met al geven de analyses van het Nivel aan dat het aantal patiënten dat langdurig antidepressiva gebruikt voor een depressie lager is dan in het algemeen wordt aangenomen. Daarnaast is evident dat er een algemene richtlijn nodig is om onwenselijke praktijkvariatie in het langdurig voorschrijven én in het afbouwen van antidepressiva tegen te gaan.

Het onderzoek
Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van de data die huisartsen voor Nivel Zorgregistraties aanleveren.