Educatieplatform voor farmacotherapie en FTO
Het geneesmiddelengebruik nam in 2013 minder toe dan op basis van bevolkingsgroei en vergrijzing mocht worden verwacht. Zijn ouderen gezonder of speelt de verhoging van het eigen risico daarbij een rol?
De toename van de vraag naar farmaceutische zorg bleef in 2013, net als in 2012, aanzienlijk achter bij de groeicijfers van zo’n 4 à 5% per jaar, die tot dan toe gebruikelijk waren. Uitgedrukt in standaarddagdoseringen (DDD) bleef de stijging van het geneesmiddelengebruik in 2013 steken bij 1,1%. Op basis van de bevolkingsgroei en de vergrijzing was een plus van 1,9% voorzien. De groei van de bevolking en de toename van het aantal ouderen bepalen in hoge mate de jaarlijkse stijging in het gebruik van geneesmiddelen.
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de Nederlandse bevolking in 2013 met 0,3% is toegenomen. Op 1 januari 2014 telde Nederland 16,82 miljoen inwoners. Van hen zijn 2,92 miljoen personen 65 jaar of ouder. Dat is 17,4% van de totale bevolking. Het aandeel 65-plussers is daarmee in een jaar tijd met 3,1% toegenomen. De invloed van de vergrijzing laat zich gelden omdat 65-plussers driemaal
zoveel, overwegend chronische, geneesmiddelen gebruiken (1.510 DDD’s) als de gemiddelde Nederlander. Naarmate de leeftijd vordert, loopt deze verhouding verder op.
Toch leidt deze bevolkingsgroei en toename van het aandeel 65-plussers niet tot de verwachte groeicijfers van het geneesmiddelengebruik. Een verklaring hiervoor kan zijn dat nieuwe 65-plussers gemiddeld gezonder zijn dan zij die eerder de pensioengerechtigde leeftijd bereikten.
Eigen risico
Een andere mogelijke verklaring is de stapsgewijze verhoging van het eigen risico voor verzekerden van 18 jaar en ouder. Tussen 2009 en 2013 is dit gestegen van € 155 tot € 350. Daarbij was de laatste stap van € 130 in 2013 relatief groot. Vooral door deze stap maakten veel meer mensen dan daarvoor hun eigen risico niet vol, als naast de geneesmiddelenkosten geen andere zorgkosten ten laste van het eigen risico kwamen. Dit leidt tot toenemend kostenbewust handelen ten aanzien van het geneesmiddelgebruik, misschien zelfs tot zorgmijdend gedrag.
Levensverwachting
Volgens het CBS zal het aantal ouderen in ons land in 2020 toegenomen zijn tot 3,39 miljoen, 20% van de totale bevolking. Rond 2040 bereikt de vergrijzing zijn hoogtepunt met een aandeel 65-plussers van 26,5%. Niet alleen neemt het aantal ouderen toe, ook de levensverwachting stijgt. In de afgelopen tien jaar nam die levensverwachting bij geboorte met 2,7 jaar toe. Voor 65-plussers verwacht het CBS de komende jaren een verdere toename van de levensverwachting.
Gebaseerd op het huidige geneesmiddelengebruik en de huidige kosten, leiden bevolkingsgroei en gewijzigde samenstelling van de bevolking ertoe dat de totale geneesmiddelenuitgaven tot 2020 jaarlijks met een kleine 2% zullen toenemen.
Naast de levensverwachting, zal volgens de prognoses ook het aantal jaren in goed ervaren gezondheid toenemen. Dit zal een licht dempend effect hebben op de te verwachten zorgvraag.