Educatieplatform voor farmacotherapie en FTO
Apotheken verstrekten in 2014 aan ongeveer 1,8 miljoen mensen een dermaticum met alleen een corticosteroïde. Deze middelen worden vooral toegepast bij de behandeling van eczeem. Ruim een kwart van de gebruikers past gelijktijdig een indifferent middel toe, zoals de NHG-standaard bij eczeem adviseert. De SFK ondersteunt apothekers en voorschrijvers bij het FTO over eczeem.
Eczeem is een verzamelnaam voor jeukende huidaandoeningen, waarbij in min of meerdere mate sprake is van roodheid, zwelling en/of andere uitingen. Eczeem ontstaat door een niet-infectieuze ontstekingsreactie van de huid. De aanleiding kan van binnenuit komen of een reactie zijn op omgevingsfactoren. Volgens de NHG-standaard Eczeem vindt medicamenteuze behandeling van eczeem in eerste instantie plaats met indifferente middelen. Ze worden al dan niet afgewisseld met lokale corticosteroïden, die de ontstekingsreactie onderdrukken en de jeuk bestrijden.
De markt van huidpreparaten met alleen een corticosteroïde is redelijk stabiel. Openbare apotheken verstrekten in 2014, evenals al vele jaren daarvoor, aan 1,8 miljoen mensen in totaal 3 miljoen keer zo’n preparaat. Bij ruim een kwart van die gebruikers constateerde de SFK dat daarnaast ook een indifferent dermaticum op recept is versterkt. Bij dit percentage zijn twee kanttekeningen op zijn plaats. Zo worden dermatica met alleen een corticosteroïde ook voor andere aandoeningen dan eczeem gebruikt en verstrekken apothekers crèmes en zalven zonder werkzame stof ook zonder recept.
Zwak tot zeer sterk
Corticosteroïden zijn ingedeeld in klassen van oplopende werkzaamheid: zwak werkzaam hydrocortison), matig sterk werkzaam (onder meer triamcinolon), sterk werkzaam (onder meer betamethason) en zeer sterk werkzaam (onder meer clobetasol). Zeer sterk werkende corticosteroïden worden ontraden voor de primaire behandeling van eczeem in de eerste lijn. Corticosteroïden zijn ook in vaste combinaties met ander geneesmiddelen beschikbaar. In alle werkzame klassen zijn één of meer vaste combinaties van een antibioticum met een corticosteroïde beschikbaar. Veelal staat daarbij de toepassing van het antibioticum op de voorgrond.
In totaal verstrekten apotheken in 2014 bijna 75.000 keer een dergelijke combinatie. Het antimycoticum miconazol is in vaste combinatie met het zwak werkzame hydrocortison in 2014 bijna 650.000 keer verstrekt en ketoconazol in combinatie met corticosteroïden uit verschillende klassen 120.000 keer.
FTO
De SFK biedt apothekers met de recent ontwikkelde FTO-rapportage Eczeem hulp bij de voorbereiding van een farmacotherapeutisch overleg (FTO) met huisartsen over dat onderwerp. In de rapportage vinden apothekers per huisarts de antwoorden op de volgende vragen die het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) onder meer stelt in hun FTO-module met dezelfde naam. Hoeveel patiënten aan wie de huisarts een corticosteroïde voorschrijft, gebruiken ook een indifferent middel op recept? Welke klasse corticosteroïde schrijft de huisarts voor bij nieuwe patiënten met eczeem?