Educatieplatform voor farmacotherapie en FTO
Een goede reactie op stressvolle gebeurtenissen is soms letterlijk van levensbelang. Maar wist je dat ons stress-systeem zo ook zijn nut heeft bij de ontwikkeling van medicijnen?
Stel: je gezondheid wordt bedreigd door een bacterie die in een wondje komt. Je afweersysteem komt dan in actie: witte bloedcellen worden actief en er ontstaat een ontsteking. Daarna schiet het hormoon cortisol te hulp. Het remt de ontsteking en zorgt dat de afweer niet doorschiet. In 1951 schreef de Utrechtse hoogleraar Marius Tausk al: de ontsteking is de brandweer die de bedreiging te lijf gaat, en het cortisol beperkt de waterschade.
Vervelende bijwerkingen
Die krachtige onderdrukking van ontstekingen is de reden dat jaarlijks ongeveer een miljoen Nederlanders worden behandeld met cortisol of prednison, een synthetische variant daarvan. Zo’n extra ‘cortisol-duw’ werkt heel goed tegen ontstekingen, maar zorgt ook vaak voor vervelende bijwerkingen. Als je langdurig zulke ontstekingsremmers slikt, stijgt bijvoorbeeld het risico op botontkalking, overgewicht, suikerziekte en hart- en vaatziekten.
Nieuwe stofjes
Wat kunnen we daaraan doen? Een optie is een alternatief middel vinden, zodat het slikken van prednison niet langer nodig is. Een goed voorbeeld zijn de zogenoemde ‘biologicals’, die bij reuma worden gegeven. Een andere optie is om te zoeken naar stofjes die wél de gunstige, maar niet de ongunstige effecten van cortisol hebben. Dat kan, omdat cortisol verschillende moleculaire werkingsmechanismes heeft.
Prednison zonder bijwerking
In het LUMC zoeken we naar deze nieuwe stoffen. In samenwerking met het bedrijf Corcept Therapeutics dat zulke middelen maakt, onderzoeken we of dat potentiële medicijnen zijn. Prednison zonder bijwerkingen zit er voorlopig nog niet in, maar we vonden al wel een stofje dat mogelijk helpt bij vetophoping in de lever – ook geen klein probleem in de maatschappij. Dat stofje wordt nu door het bedrijf bij mensen getest.
De weg van veelbelovende ontdekking naar geneesmiddel is altijd lang en loopt helaas vaak uit op een mislukking. Maar gezien de medische noodzaak, de goede samenwerking met het bedrijf, de veelbelovende resultaten én vanwege de mooie wetenschap gaan we de komende jaren nog harder op zoek.