Educatieplatform voor farmacotherapie en FTO
Nederlandse openbare apotheken verstrekten in 2018 aan 206.000 personen methylfenidaat. Dat zijn 3,7% gebruikers minder dan in 2017. Voor deze daling zijn vooral de jonge gebruikers verantwoordelijk. Hun aantal nam met 7,8% af, anderhalf keer zo veel als in 2017. De daling voor de overige leeftijden bedroeg slechts 1%.
Van verreweg het meest gebruikte geneesmiddel bij ADHD, methylfenidaat, liet het aantal gebruikers tot een aantal jaren geleden een continu stijgende trend zien. Waren er in 2006 nog geen 100.000 gebruikers van dit middel, tien jaar later was dit aantal meer dan verdubbeld tot 220.000 personen. Dit bleek ook het maximum aantal gebruikers per jaar tot dusver, want de stijging van het aantal gebruikers van dit ADHD-middel zwakte af in 2015 en stopte zelfs vrijwel in 2016. Daarna zette een dalende lijn in. De SFK telde in 2017 zo’n 214.000 mensen die methylfenidaat gebruikten (-3,3%), een aantal dat in 2018 met 3,7% verder afnam tot 206.000.
Jonge gebruikers
Voor de genoemde daling van het gebruik van methylfenidaat is de groep jongeren van zes tot en met vijftien jaar – traditioneel gezien de grootste groep gebruikers van methylfenidaat – vrijwel volledig verantwoordelijk. Binnen deze groep was de daling al ingezet in 2015. Dit is nadat de Gezondheidsraad in 2014 een advies publiceerde met als titel ADHD: medicatie en maatschappij. Hierin worden behandelaars opgeroepen een zorgstandaard voor de diagnose en behandeling van ADHD te ontwikkelen. Waarschijnlijk leidde dit advies al tot meer terughoudendheid bij het voorschrijven van methylfenidaat bij jongeren. Zo daalde het aantal gebruikers van zes tot en met vijftien jaar in 2015 met 2,5%. Dit percentage steeg de afgelopen jaren geleidelijk tot 7,8% in 2018.
In totaal gebruikten 78.000 jongeren in deze leeftijdsgroep in het afgelopen jaar methylfenidaat. In 2014 waren dat er nog 98.000. Onder de overige leeftijdsgroepen neemt het aantal gebruikers niet alleen minder af, maar is de daling ook later ingezet. Het aantal gebruikers nam tot 2016 toe tot een maximum van 130.000 en nam daarna af met zo’n duizend per jaar Door de snellere terugloop in gebruik neemt het aandeel van de jeugdige gebruikers onder alle gebruikers van methylfenidaat snel af. In 2014 was dat 45% en in 2018 nog 38%.
Dexamfetamine
Binnen de medicamenteuze behandeling van ADHD heeft ook dexamfetamine een plaats. Sommige patiënten reageren daar beter op dan op methylfenidaat. In tegenstelling tot methylfenidaat is het aantal gebruikers van dexamfetamine in 2017 wel toegenomen. Het totaal aantal gebruikers nam met 4500 toe tot 36.000 personen, een groei van 15,6%. Hoewel beperkt (1,7%) nam ook in de leeftijdsgroep zes tot en met vijftien jaar in 2018 het aantal gebruikers toe met 1,7% tot 6.900 personen.