Medicatie door tandartsen vooral bestrijding bacteriën

Apothekers verstrekten in 2015 ruim 1 miljoen keer een geneesmiddel waaraan een recept van een tandarts of een kaakchirurg ten grondslag lag. Tandartsen, die ongeveer 70% van deze recepten voor hun rekening nemen, schrijven het meest een antibioticum voor. Kaakchirurgen bestrijden met hun recepten vooral pijn.

Van de geneesmiddelen die tandartsen en kaakchirurgen voorschrijven zijn antibiotica voor systemisch gebruik een belangrijke groep. Deze antibacteriële middelen, met amoxicilline als voornaamste vertegenwoordiger, oefenen hun werking uit via de bloedbaan. Ook pijnbestrijdende geneesmiddelen worden veel voorgeschreven. Ibuprofen blijkt daarbij een echt mondzorgmiddel. Chloorhexidine doodt eveneens bacteriën, maar doet dat lokaal, onder meer in de vorm van spoelvloeistof ter ontsmetting van de mondholte. Middelen met fluoride verstevigen het tandglazuur en voorkomen daarmee cariës. In de vorm van een gel met een hogere concentratie fluoride gaat het om een receptplichtig geneesmiddel dat wordt vergoed uit het basispakket. Als mondspoeling – drie kwart van de fluoriderecepten – is fluoride zonder recept verkrijgbaar en wordt het niet vergoed vanuit het basispakket. Ook voor chloorhexidine is voor toepassing in de mond geen recept nodig en wordt het evenmin vergoed uit het basispakket. Dit geldt ook voor sommige pijnstillers die tandartsen en kaakchirurgen voorschrijven. De hieronder genoemde cijfers zijn gebaseerd op de verstrekking door openbare apotheken van middelen die op recept door tandartsen en kaakchirurgen zijn voorgeschreven, ongeacht hun receptplicht of vergoedingsstatus.

Tandartsen
Van alle recepten die tandartsen en kaakchirurgen voor hun rekening nemen zijn de eerstgenoemden voor ruim twee derde verantwoordelijk. Op 41% van de tandartsenrecepten staat het antibioticum amoxicilline vermeld. Bij iets meer dan een achtste deel daarvan gaat het om een vaste combinatie van dit breedspectrum antibioticum met de penicillinaseremmer clavulaanzuur. Andere antibiotica die tandartsen voorschrijven zijn metronidazol en clindamycine, die beide afzonderlijk goed zijn voor 2,5%. Het NSAID ibuprofen heeft als pijnstiller een aandeel van 18% van de tandartsrecepten. Naproxen wordt door hen met een aandeel van ongeveer 1% veel minder voorgeschreven. Chloorhexidine maakt ongeveer 9% uit van de tandartsreceptuur. Voor fluoride is dat aandeel 7,5%, waarvan ruim een kwart de receptplichtige gel betreft.

Kaakchirurgen
Bijna een derde van de recepten van de mondzorgverleners komt op het conto van kaakchirurgen. Het beeld van de door hen voorgeschreven middelen wijkt vooral kwantitatief af van dat van de tandartsen. Bij de kaakchirurgen is ibuprofen met 39% van de recepten het meest voorgeschreven geneesmiddel. Andere veel voorgeschreven pijnstillers zijn naproxen (6%) en de niet vergoedbare, maar wel receptplichtige paracetamol/codeïne-combinaties (3,5%). Chloorhexidineproducten zijn goed voor 23% van de recepten. Het antibioticum amoxicilline (in twee van de vijf gevallen gecombineerd met clavulaanzuur) heeft een aandeel van 13,5% en clindamycine 2,5%. Fluoride wordt verhoudingsgewijs maar zeer beperkt voorgeschreven door kaakchirurgen.